Επεξεργασμένα τρόφιμα: Κατανοώντας τον αντίκτυπο στην υγεία μας
Καλέστε τώρα: 2102615284

Επεξεργασμένα τρόφιμα: Κατανοώντας τον αντίκτυπο στην υγεία μας

Αρχική / Blog / Επεξεργασμένα τρόφιμα: Κατανοώντας τον αντίκτυπο στην υγεία μας

Επεξεργασμένα τρόφιμα: Κατανοώντας τον αντίκτυπο στην υγεία μας 

Ο όρος «επεξεργασμένα τρόφιμα» χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων εδώ και πολλά χρόνια, συνήθως για να περιγράψει τα «λιγότερο υγιεινά» τρόφιμα. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, η χρήση του όρου «υπερ-επεξεργασμένα» αυξάνεται ραγδαία, δημιουργώντας μας μεγαλύτερη σύγχυση. 

 

Τι είναι η επεξεργασία τροφίμων; 

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούν μέρος της καθημερινότητας του ανθρώπου εδώ και χιλιάδες χρόνια. Το πρόβλημα δεν είναι η επεξεργασία από μόνη της.  Διαδικασίες όπως το μαγείρεμα, η ζύμωση και η ξήρανση έχουν επιτρέψει στο ανθρώπινο είδος να επιβιώσει. Σήμερα, σχεδόν όλα τα τρόφιμα υποβάλλονται σε επεξεργασία με κάποια έννοια. Κάθε τρόφιμο που έχει μαγειρευτεί, καρυκευτεί, συντηρηθεί ή συνδυαστεί με άλλα τρόφιμα ή έχει αλλάξει από την ακατέργαστη μορφή  του έχει υποστεί τεχνική επεξεργασία.  

Αρχικά, η επεξεργασία αναπτύχθηκε για την επίλυση των προβλημάτων της μακροχρόνιας αποθήκευσης και μεταφοράς των τροφίμων αλλά πλέον η επεξεργασία στοχεύει και στη γευστικότητα. 

Η επεξεργασία τροφίμων μπορεί να είναι οτιδήποτε, από την προσθήκη ουσιών για την αύξηση της διάρκειας ζωής και τη βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων, το άλεσμα των τροφίμων από τη φυσική τους κατάσταση ή τη δημιουργία τροφής εξ ολοκλήρου από εκχυλίσματα τροφίμων και πρόσθετα.  

Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος, λοιπόν, του τι μπορεί να ονομαστεί επεξεργασία γι’ αυτό αναπτύχθηκε το σύστημα ταξινόμησης NOVA με 4 διαφορετικές κατηγορίες για τα τρόφιμα.  

 

Κατηγορίες επεξεργασμένων τροφίμων – NOVA 

Η NOVA ταξινομεί όλα τα τρόφιμα και τα προϊόντα διατροφής ανάλογα με τη φύση, την έκταση και τους σκοπούς των βιομηχανικών διεργασιών στις οποίες υποβάλλονται. Αυτές περιλαμβάνουν φυσικές, βιολογικές και χημικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται μετά τον διαχωρισμό των τροφίμων από τη φύση και πριν καταναλωθούν ή αλλιώς γίνουν γεύματα.  

Έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους ανθρώπους να κατανοήσουν την έκταση της επεξεργασίας στο φαγητό τους και να κάνουν πιο ενημερωμένες επιλογές σχετικά με το τι τρώνε. 

 

Ομάδα 1 – Μη επεξεργασμένα ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα 

Τα ελάχιστα ή μη επεξεργασμένα τρόφιμα είναι τρόφιμα που είναι ως επί το πλείστων στη φυσική τους κατάσταση, με όλες τις βιταμίνες και τα μέταλλα παρόντα. Μπορεί να έχουν αφαιρεθεί μη βρώσιμα ή ανεπιθύμητα μέρη. Μπορεί να έχουν περάσει από διαδικασίες όπως το μαγείρεμα, η κατάψυξη, η ξήρανση ή η παστερίωση.  

Δεν θα προστεθούν ουσίες όπως αλάτι, ζάχαρη ή λάδι στο αρχικό φαγητό, οι οποίες συχνά προστίθενται στα τρόφιμα για να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής. 

Παραδείγματα: ολόκληρα φρούτα και λαχανικά, ανάλατοι ξηροί καρποί, αβγά, μη επεξεργασμένο κρέας γάλα και σπόροι. 

 

Ομάδα 2 – Επεξεργασμένα υλικά μαγειρέματος 

Αυτές είναι ουσίες που λαμβάνονται απευθείας από την Ομάδα 1 ή από τη φύση, όπως έλαια ή λίπη, ζάχαρη ή αλάτι. Δημιουργούνται με βιομηχανικές διεργασίες όπως συμπίεση, διύλιση κλπ. Συνήθως χρησιμοποιούνται στην προετοιμασία, το καρύκευμα και το μαγείρεμα φαγητών από την Ομάδα 1 – συνήθως δεν καταναλώνεις αυτά τα τρόφιμα μόνα τους.  

 

Ομάδα 3 – Επεξεργασμένα τρόφιμα 

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούνται συνήθως από 2 ή 3 συστατικά, τη φυσική τροφή συν πρόσθετο αλάτι, λάδι, ζάχαρη ή άλλες ουσίες που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της γεύσης ή της διάρκειας ζωής. 

Οι μέθοδοι επεξεργασίας που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν την κονσερβοποίηση, την εμφιάλωση και τη ζύμωση χωρίς αλκοόλ (στην περίπτωση του τυριού ή του ψωμιού).  

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα δεν ταξινομούνται απαραίτητα ως ανθυγιεινά, πολλά υγιεινά και ισορροπημένα τρόφιμα ταξινομούνται ως επεξεργασμένα στην Ομάδα 3, όπως τα κονσερβοποιημένα ρεβίθια και τα φασόλια σε νερό και το ψωμί. 

 

Ομάδα 4 – Εξαιρετικά επεξεργασμένα  /υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα 

Τρόφιμα που έχουν υποστεί σημαντική βιομηχανική επεξεργασία και περιέχουν μεγάλο αριθμό ανθυγιεινών συστατικών, συμπεριλαμβανομένων πρόσθετων σακχάρων, ελαίων, αλατιού και λίπους. Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν επίσης συχνά άλλες πηγές ενέργειας και θρεπτικά συστατικά, όπως γαλακτωματοποιητές, χρώματα ή τεχνητά αρώματα που δεν χρησιμοποιούνται συνήθως στη μαγειρική στο σπίτι.  

Παραδείγματα εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων είναι τα μπισκότα, τα κέικ και οι μπάρες δημητριακών, προσυσκευασμένα σνακ, δημητριακά με ζάχαρη, κατεψυγμένα γεύματα και επεξεργασμένα κρέατα.  

 

Υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα 

Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν υποστεί βαριά επεξεργασία και έχουν συνδεθεί με μια ποικιλία προβλημάτων υγείας, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις, και θεωρούνται λιγότερο θρεπτικά από τα ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα.  

Αυτά τα τρόφιμα είναι συνήθως έτοιμα προς κατανάλωση ή έτοιμα για ζέσταμα και έχουν σχεδιαστεί για να είναι βολικά και ελκυστικά για τους καταναλωτές. Συχνά έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, πρόσθετα σάκχαρα, κορεσμένα λίπη και νάτριο και χαμηλή περιεκτικότητα σε βασικά θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες, πρωτεΐνες, μέταλλα και φυτικές ίνες. Τα βρίσκουμε στα περισσότερα σούπερ μάρκετ, ψιλικατζίδικα και μηχανήματα αυτόματης πώλησης. 

Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ της μεγάλης κατανάλωσης εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων και της αυξημένης κατανάλωσης ενέργειας και αύξησης βάρους. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι τα επίπεδα πείνας και κορεσμού (πόσο χορτάτος νιώθεις) επηρεάζονται από μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.  

Η επεξεργασία αλλάζει επίσης τη βιοδιαθεσιμότητα αυτών των τροφίμων (το ρυθμό απορρόφησης στην κυκλοφορία του αίματος). Όσο περισσότερη επεξεργασία υφίσταται ένα προϊόν, τόσο πιο γρήγορα είναι διαθέσιμα στον οργανισμό, σε σύγκριση με τα φυσικά τρόφιμα. Για παράδειγμα, τα αλεσμένα αμύγδαλα αφομοιώνονται και απορροφώνται πολύ πιο γρήγορα από τα ολόκληρα αμύγδαλα.  

Πολλά εξαιρετικά επεξεργασμένα προϊόντα δημιουργούν μια λανθασμένη εντύπωση ότι είναι υγιεινά, για παράδειγμα, με την προσθήκη φυτικών ινών, την προσθήκη μικροθρεπτικών συστατικών και την αντικατάσταση της ζάχαρης από τεχνητά γλυκαντικά ή τη μείωση του νατρίου, επιτρέποντας στις εταιρείες να δείχνουν ισχυρισμούς υγείας στη συσκευασία, ενώ το προϊόν παραμένει ανθυγιεινό. Η πλειονότητα των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων είναι επώνυμα, βολικά, ελκυστικά και εξαιρετικά κερδοφόρα, με τις εταιρείες να ξοδεύουν μεγάλα χρηματικά ποσά για να τα διαφημίσουν, πείθοντας τους καταναλωτές να τα αγοράσουν.   

 

Πώς μπορείς να αναγνωρίσεις τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα; 

Οι παραγωγοί τροφίμων δεν είναι υποχρεωμένοι να αναφέρουν στις ετικέτες των τροφίμων τη διαδικασία που χρησιμοποιείται στα προϊόντα τους και ακόμη λιγότερο τον σκοπό αυτών των διεργασιών. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό μπορεί να δυσκολέψει τον εντοπισμό αυτών των προϊόντων.  

Δεν χρειάζεται να εξετάζεις κάθε τρόφιμο, αλλά ένας πρακτικός τρόπος για να αναγνωρίσεις αυτά τα προϊόντα είναι: 

  1. Διάβασε τη λίστα συστατικών: Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν συνήθως μια μακρά λίστα συστατικών, συμπεριλαμβανομένων πρόσθετων σακχάρων, ελαίων και τεχνητών γεύσεων, χρωμάτων και συντηρητικών.  
  2. Ψάξε τη συσκευασία: Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα έρχονται συχνά σε προσυσκευασμένη μορφή, όπως κουτιά ή σακουλάκια. 
  3. Έλεγξε τις διατροφικές πληροφορίες: Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα τείνουν να έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπη, πρόσθετα σάκχαρα και νάτριο σε σύγκριση με τα ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα. 
  4. Έλεγξε τους ισχυρισμούς υγείας: Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα συχνά δείχνουν ισχυρισμούς υγείας στη συσκευασία τους, όπως «χαμηλά λιπαρά» ή «υψηλά σε πρωτεΐνη», που μπορεί να μην είναι απολύτως ακριβής. 
  5. Αναγνώρισε τη μάρκα: Ορισμένες μάρκες είναι γνωστές για την παραγωγή εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων. 

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν είναι όλα τα τρόφιμα που διατίθενται σε συσκευασία ή έχουν μεγάλες λίστες συστατικών εξαιρετικά επεξεργασμένα, για παράδειγμα ορισμένα κατεψυγμένα λαχανικά, μερικά κονσερβοποιημένα φασόλια και φρούτα. Συνιστάται πάντα να ελέγχεις τη λίστα συστατικών και τις διατροφικές πληροφορίες για να κατανοήσεις καλύτερα το τρόφιμο. 

 

Να τρώμε υπερ- επεξεργασμένα τρόφιμα; 

Έχουν υπάρξει πολλές μελέτες και έρευνες που έχουν συνδέσει μια δίαιτα πλούσια σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα με αυξημένο κίνδυνο χρόνιων παθήσεων υγείας όπως η παχυσαρκία, οι καρδιακές παθήσεις και ο διαβήτης, όμως χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθούν οι επιπτώσεις που έχουν αυτά τα τρόφιμα στη συνολική υγεία μας.  

Μια γενική σύσταση είναι να εστιάζουμε σε μια ισορροπημένη διατροφή με ποικιλία τροφίμων όπως δημητριακά ολικής αλέσεως, άφθονα φρούτα και λαχανικά, ξηρούς καρπούς, σπόρους και όσπρια και με περιορισμένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών και εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων.   

Το διατροφικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεσαι είναι επίσης ένας τεράστιος παράγοντας γιατί επιλέγεις να καταναλώνεις εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, με τη διαφήμιση, την τοποθέτηση σούπερ μάρκετ και τις προσφορές να επηρεάζουν υποσυνείδητα τις διατροφικές σου επιλογές. 

Εάν ανησυχείς για το επίπεδο κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, καλό είναι να ρίξεις μια ματιά στο διατροφικό σου πρότυπο. Εάν πιστεύεις ότι καταναλώνεις πολλά υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα προσπάθησε να μειώσεις την πρόσληψη τους και όσο μπορείς να αυξήσεις την κατανάλωση φυσικών τροφίμων. 

 

Εάν χρειάζεσαι περισσότερη καθοδήγηση με τη διατροφή σου επικοινώνησε μαζί μου εδώ.

 

Πηγές

  1. "Ultra-processed foods, diet quality, and health using the NOVA classification system" FAO, 2019 
  2. "Ultra-processed food consumption in adults across Europe" published in the European Journal of Nutrition in 2021. 
  3. "The NOVA classification system: A critical perspective in food science” published in Trends in Food Science & Technology in 2021. 
  4. “Ultra-processed food consumption and risk of obesity: a prospective cohort study of UK Biobank” published in European Journal of Nutrition in 2020. 
  5. "Bioavailability of iron and zinc from ultra-processed foods in comparison to minimally processed foods" published in the Journal of Food Composition and Analysis in 2019. 
  6. "Ultra-Processed Diets Cause Excess Calorie Intake and Weight Gain: An Inpatient Randomized Controlled Trial of Ad Libitum Food Intake" published in the Cell Metabolism in 2019. 
  7. "Ultra-Processed Food Consumption and Its Impact on Micronutrient Adequacy in the United States: A Secondary Analysis of NHANES 2007-2010" published in the Journal of Nutrition in 2016. 
  8. "Ultra-processed food consumption and risk of metabolic syndrome in the UK Biobank cohort" published in the British Journal of Nutrition in 2020. 
  9. "Ultra-processed food consumption and risk of cardiovascular disease: prospective cohort study (PURE)" published in the British Medical Journal in 2019. 

Γεια,

Είμαστε μια ομάδα Διαιτολόγων - Διατροφολόγων και στόχος μας είναι να σε παροτρύνουμε, να σε κινητοποιήσουμε και να σε εκπαιδεύσουμε σε μια αλλαγή στάσης ζωής... Δοκίμασε!